امیر روحانی مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه در جمع اصحاب رسانه، با خوشامدگویی به خبرنگاران و فعالان حوزه رسانه اظهار کرد: حضور شما در این مجموعه تاریخی، پس از ۱۲ سال طراحی، مرمت و بازسازی مستمر، برای ما افتخار بزرگی است و معتقدم این گردهمایی رسانهای میتواند نقطه عطفی مهم برای آشنایی افکار عمومی، بهویژه مردم اصفهان، هنرمندان، تاریخپژوهان و علاقهمندان به میراث فرهنگی با ظرفیتهای این مجموعه باشد.
وی گفت: متأسفانه در سالهای اخیر، رویکردی منفی نسبت به آثار تاریخی در بخشی از جامعه شکل گرفته و گاهی این تصور به وجود آمده که پرداختن به تاریخ و میراث، به معنای بازگشت به گذشته و فاصله گرفتن از آینده است؛ در حالی که واقعیت دقیقاً برعکس این نگاه است. هرچه عمیقتر به علم، هنر، محاسبات ریاضی و فیزیک، معماری، متریال، صوت و حتی مهندسی سازه نگاه میکنیم، در آثار تاریخی به شکلی عمیقتر، ملموستر و انسانیتر با آنها مواجه میشویم.
مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه افزود: در چنین بناهایی، هنر با انسان رابطهای مستقیم برقرار میکند؛ آرامش در این فضاها تجربه میشود، زیبایی دیده میشود و نظم مهندسی بهروشنی قابل لمس است. از سوی دیگر، گمنامی معماران ایرانی در این آثار، خود نشانهای از خلوص فرهنگی و هنری است؛ چراکه در اغلب این بناها هیچ نامی از سازندگان، طراحان یا سرمایهگذاران باقی نمانده و اثر، فراتر از فرد، به فرهنگ تعلق دارد.
وی ادامه داد: یکی از مهمترین و پرثمرترین دلایل مرمت و احیای آثار تاریخی، استمرار فرهنگ وقف و حفظ سرمایههای اجتماعی گذشته است. اگر موقوفات تاریخی توسط نسل امروز احیا نشوند، نسلهای آینده به این نتیجه میرسند که آثار گذشته تخریب شدهاند و هر آنچه امروز ساخته میشود نیز در آینده سرنوشتی مشابه خواهد داشت. اما وقتی احیا انجام میشود، این پیام منتقل میشود که حتی اگر بنایی آسیب ببیند، آیندگان دوباره آن را مرمت، بازآفرینی و حفظ خواهند کرد.
امیر روحانی افزود: هنر تنها عنصر و گزینهای است که میتواند عمر انسان را فراتر از زمان امتداد دهد و نسل اندر نسل هنرمندان، اندیشهها و فرهنگها را زنده نگه دارد. این آثار همزمان دنیای هنر و دنیای محاسبات هستند. پروژههای بزرگ ملی در دوران صفویه نیز دقیقاً با همین نگاه طراحی میشدند؛ جانمایی هدفمند، شناخت مسیرها و توجه به اقتصاد، امنیت و اقامت تجار، بخش جداییناپذیر این طرحها بوده است.
مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه با اشاره به پیشینه تاریخی عمارت صفویه گفت: این بنا از جمله آثار ویژهای است که روایتنامه تاریخی مکتوب دارد. جهانگردانی همچون ماکسیم سیرو و شاردن در کتاب «راههای ایرانی» به این عمارت در شرق اصفهان و منطقه سیستان اشاره کردهاند. همچنین در روایتهای تاریخی آمده است که آنتونی شرلی و رابرت شرلی، هنگام ترسیم راههای ایران، مسیر کوتاهتر سیستان را به شاه پیشنهاد دادند تا از طریق آن به آبگرم ورتون برای درمان بیماریهای پوستی سفر کند.
وی خاطرنشان کرد: نکته مهم اینجاست که ساخت این بنا محدود به یک دوره پادشاهی نبوده و حتی تا دو یا سه دوره پس از شاه عباس نیز ادامه داشته است. این موضوع یک درس تاریخی مهم برای مدیریت امروز به شمار میرود؛ چراکه برخلاف برخی رویههای معاصر که پروژهها با تغییر دولتها متوقف میشوند، در آن دوران مسیر توسعه قطع نمیشد و هر حاکم ادامهدهنده راه پیشینیان بود.
روحانی تأکید کرد: ما نیز با همین نگاه، از سال ۱۳۹۳ طراحی این پروژه را آغاز کردیم و با توجه به رتبه تخصصی تیم مرمت، موفق شدیم مجوز اجرای همزمان طراحی و مرمت را دریافت کنیم. پس از حدود هفت سال، عملیات مرمت و بازسازی همراه با طراحیهای تکمیلی به پایان رسید و بهرهبرداری مجموعه در سال ۱۴۰۳ و پس از وقفه ناشی از دوران کرونا آغاز شد.
وی بیان داشت: این پروژه دارای گواهی تخصصی مرمت از کشور ایتالیا است و کارشناسان فنی از دانشگاههای معتبر این کشور در روند مرمت حضور داشتهاند. برای این شیوه مرمت، لوح تقدیر و تأییدیههای تخصصی نیز صادر شده که نشاندهنده انطباق اقدامات انجامشده با استانداردهای بینالمللی مرمت بناهای تاریخی است.
مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه در ادامه گفت: شرکت مجموعه گردشگری صفویه در سال ۱۴۰۳ بهصورت سهامی خاص تأسیس شد و بهرهبرداری و پیمانکاری این پروژه را بهطور کامل بر عهده دارد. این مجموعه شامل ۲۴ اتاق اقامتی، فضاهای VIP و CIP شاهنشین، رستوران، تالار پذیرایی، کترینگ با ظرفیت تولید بیش از هزار پرس غذا در روز، کافیشاپ و سفرهخانه سنتی است که همگی با حفظ اصالت تاریخی طراحی و تجهیز شدهاند.
وی تصریح کرد: مجموعه اقامتی و پذیرایی عمارت صفویه تحت نظارت اتحادیه و مجمع هتلداران استان اصفهان فعالیت میکند و موفق به اخذ پروانه بهرهبرداری درجه دو شده است. ما از سرمایهگذاران علاقهمند دعوت میکنیم در بخشهای تالار، رستوران، سفرهخانه سنتی و کافیشاپ این مجموعه مشارکت و سرمایهگذاری داشته باشند.
شکلگیری بزرگترین رینگ گردشگری شرق اصفهان
مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه با اشاره به روند احیای یکی از شاخصترین بناهای تاریخی منطقه گفت: این مجموعه که قدمت آن به دوره صفویه بازمیگردد، با وجود تخریب گسترده اولیه، طی ۱۲ سال مرمت و بازسازی اصولی، امروز به یکی از پروژههای شاخص گردشگری استان اصفهان تبدیل شده است.
وی افزود: دستور ساخت این مجموعه در حدود دو دوره شاهی صادر شده و اجرای آن زمانبر بوده است. زمانی که مجموعه تحویل گرفته شد، بنا بیش از ۷۵ درصد تخریب شده بود و عملاً کسی حاضر به سرمایهگذاری در آن نبود. با این حال، با تکیه بر نگاه تخصصی و تعهد به میراث فرهنگی، روند احیا آغاز شد.
روحانی با اشاره به اقدامات انجامشده در حوزه حفاظت میراثی اظهار کرد: حریم درجه یک و دو این مجموعه با هزینه شخصی و با همکاری میراث فرهنگی تعیین شد و کل طرح تفصیلی منطقه نیز توسط میراث فرهنگی نگارش و تصویب شده است. این حریم از پارک ورودی شهر تا بانک صادرات و از پاسگاه قدیمی فلکه تا جاده اصلی را شامل میشود.
وی ادامه داد: آزادسازی حریم این مجموعه حدود دو هکتار بوده و با حذف ساختوسازهای مزاحم، امکان شکلگیری یک رینگ کامل گردشگری شامل کاروانسرا، آبانبار تاریخی و فضاهای جانبی فراهم شده است؛ رینگی که در صورت جمعآوری ساختمانهای باقیمانده با اعتباری بین ۳ تا ۵ میلیارد تومان، میتواند به بزرگترین رینگ گردشگری شرق اصفهان تبدیل شود؛ موضوعی که به تأیید میراث فرهنگی نیز رسیده است.
مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه با تشریح مرمت آبانبار تاریخی مجموعه گفت: این آبانبار که مخزن اصلی آن اکنون به فضای کافه و سفرهخانه سنتی تبدیل شده، بهطور کامل بر اساس طرح اولیه تاریخی مرمت شده است. کلیه زیرساختها از جمله آب، برق، گاز، تلفن، شبکه، کانالهای دفع رطوبت و نورپردازی حرفهای بهصورت اصولی اجرا شدهاند.
وی افزود: ستونهای سنگی این بنا از نوع سهمفصلی و ضدزلزله هستند که با الهام از مفاصل دست انسان طراحی شدهاند. این ستونها قادرند بار حدود ۵۰ تن را تحمل کنند و باعث پایداری ۹ سقف گنبدی آجری مجموعه شدهاند؛ در حالی که سقف فوقانی بنا کاملاً مسطح است که این ویژگی در معماری کویری ایران کمنظیر محسوب میشود.
روحانی با اشاره به مطالعات گسترده پروژه گفت: بیش از ۴۰۰ صفحه مطالعه فنی و زمینشناسی برای این طرح انجام شده است. این منطقه به دلیل دسترسی به سفره آب زیرزمینی در عمق ۱۰ متری، ویژگی منحصربهفردی در دل کویر دارد که نقش مهمی در شکلگیری این آبانبار تاریخی داشته است.
مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه خاطرنشان کرد: در مجموع حدود ۱۲۰ میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده و تنها عملیات مرمتی آن شامل خروج بیش از ۸۰۰ کامیون خاک دستی و مصرف حدود ۱۲۰ کیلومتر کابل برق بوده است. اخذ انشعابات و رعایت استانداردهای گاز، برق و هتلینگ نیز سالها زمان برده و با هزینههای قابل توجهی همراه بوده است.
وی با اشاره به برخی حواشی اخیر گفت: با وجود همه این اقدامات، اخیراً بدون حضور ما جلسهای برگزار و صلاحیت بهرهبرداری مجموعه زیر سؤال برده شده است؛ در حالی که تمام صورتحسابهای مالی، مجوزها و اسناد مالکیت مجموعه شفاف، قانونی و دارای سند تکبرگ است و این مجموعه یکی از معدود پروژههای گردشگری فعال استان است که بهصورت ۱۲ ماهه فعالیت میکند.
مدیر مجموعه گردشگری عمارت صفویه در پایان تأکید کرد: این بنا یک اثر ثبت ملی با ویژگیهای منحصربهفرد است و حفاظت و حمایت از آن، نهتنها به معنای حفظ میراث تاریخی، بلکه نوعی سرمایهگذاری بلندمدت برای توسعه گردشگری و اقتصاد منطقه بهشمار میرود.