صبا شادور _آیا بازوی قدرت صاحبان این رسانه را از داشتن مجوز نیز بینیاز کرده است؟ چنین اقدامی با کدامین پشتوانهی قضائی و حقوقی صورت میگیرد؟
پخش بدون مجوز آثار نمایشی به عنوان یک پدیدهی تازه را میتوان محصولِ اختلافات عمیق میان ساترا و وزارت ارشاد دانست. اختلافاتی که ریشه دواندن آن در بدنهی سینمای کشور؛ جلوی نظارت و قانونمداری در بخش نمایش خانگی را گرفته و علاوه بر این؛ شائبهی وجود پولهای کثیف در پروسه ساخت آثار که تنها یکی از حواشی آن دستمزدهای بالای عوامل سریالهای شبکه نمایش خانگی است، را قوت بیشتری بخشیده است.
در زمان انتقال مدیریت شبکه نمایش خانگی به صداوسیما به رغم مخالفتهای بسیار جدی از سوی قشر عظیمی از سینماگران، یکی از معدود نکات مثبتی که باعث شد تعدادی از سینماگران از این نقل و انتقال استقبال کنند، احتمال مدیریت قدرتمند سازمان صداوسیما و نظارت آن بر هم بر محتوا و هم درآمدزایی پلتفرمها بود اما امروز با گذشت حدود دو سال، نه تنها از توان نظارتی بر پلتفرمها خبری نیست بلکه به نظر میرسد آنها صاحب قدرتی شدهاند که میتوانند به راحتی درباره همه چیز از تولید تا پخش آثار به تنهایی تصمیمگیری کنند و درنهایت هم به جایی پاسخگو نباشند.
اگر پلتفرمهای اینترنتی پخش بدون مجوز را اقدامی قانونی میدانند، لازم است از منظر قانون به این مسئله نگاه کنیم تا مشخص شود که آیا این اقدام میتواند پشتوانهی قانونی داشته باشد یا خیر.
پس از شکلگیری ساترا؛ بسیاری به عدم قانونی بودن شکلگیری این نهاد و نظارت آن بر شبکه نمایش خانگی تأکید داشتند و به نظر میرسد همچنان مصوبهای قانونی درباره وظایف تعریف شده برای این سازمان وجود ندارد اما پس از تخصیص بودجهای از سوی مجلس شورای اسلامی، این سازمان به نوعی وجههای قانونی گرفت و به نظر میرسد که امروز ساترا اختیارات لازم برای نظارت بر شبکه نمایش خانگی را دارد و حتی میتواند برای لغو مجوز پلتفرمها اقدام کند اما نکته عجیب؛ بیتوجهی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر به شبکه نمایش خانگی در سال جاری است و از طرفی تخصیص بودجه به نهادی ناظر؛ خود اقدامی پرسشبرانگیز است که نیاز به تحلیل و بررسی دارد.
روحالله رهبرپور (کارشناس حقوقی و رئیس کمیسیون قوانین و مقررات انجمن تجارت الکترونیکی اتاق بازرگانی) اعتقاد دارد که پلتفرمها تنها موظف به اخذ مجوز تولید و انتشار از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند و نه بیشتر.
این کارشناس حقوقی در پاسخ به سؤال که پخش سریال در شبکه نمایش خانگی آنهم بدون صدور مجوز از سوی ساترا به عنوان نهاد ناظر، چگونه شدنی است، میگوید: چالش بزرگ تنظیمگری صوت و تصویر در فضای مجازی چند سالی است که گریبان این صنعت را گرفته و نتیجهای جز دلسردی و ناامیدی بازیگران این حوزه نداشته است. متأسفانه ساترا به عنوان یک نهاد خودخوانده تنظیمگر چالشهای زیادی را در تولید و انتشار محتوای فیلم و سریال پلتفرمهای آنلاین ایجاد کرده است. از طرفی وزارت ارشاد بر اساس قوانین موجود ازجمله «قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» و مقررات مصوب این نهاد مثل «دستورالعمل صدور نمایش فیلم» به عنوان تنها متولی صدور مجوز و نظارت بر محتوای هنری و فرهنگی از جمله فیلم و سریال شناخته میشود و هیچ نهاد دیگری نمیتواند بر این حوزه نظارت داشته باشد.
به اعتقاد رهبرپور؛ نهاد صداوسیما در قانون اساسی و حتی اساسنامه خود وظیفه مدیریت و نظارت بر رادیو و تلویزیون را برعهده داشته و از لحاظ قانونی حق ورود به محتواهای فیلم و سریال خارج از رادیو و تلویزیون را ندارد