نبود ارتباط منطقی و فقدان مهارت در ایجاد ارتباط با نسل جوان پرسشگر یکی از اصلیترین دلایل وضعی است که اکنون با آن روبهروییم. مهارت در ایجاد ارتباط، جنبهای مهم و کلیدی از ادبیات حل اختلاف میان دیدگاهها و رویکردهایی است که گاه اختلافبرانگیز و گاه متعارض به نظر میآیند. مشکل از آنجا ناشی میشود که طرفهای گفتوگو یا نمیخواهند و یا نمیدانند که صورت مسئله ورای آن توجیهاتی است که به طور معمول در چرایی بروز ناآرامیها بیان میشود.
روانشناسی گفتوگو و مهارت داشتن در ایجاد ارتباط به سه وجه مهم توجه دارد: نخست؛ درک و شناخت واقعی و منصفانه از موارد مورد اختلاف. دوم؛ هدایت و مدیریت اوضاع در خدمت به کاهش تنش و سوم؛ پیشبینی آنچه در صورت ایجاد توافق و یا تعمیق اختلاف و تنشها، زمان آبستن آن خواهد بود. از این رو نمیتوان در چنین بزنگاههایی تصور عبور از خیابان یکطرفه را داشت. اگر این مسیر چاره ساز بود، نمیبایست اوضاعی شبیه این را هر از گاه شاهد بود.
مشکل این است که بخش مؤثری از متولیان امور به هر دلیل خواسته و یا ناخواسته مهارتی در شروع گفتوگو و ایجاد ارتباط با معترضان از خود بروز ندادهاند. همین امر گاه سبب تشدید تنشها در مقاطع مختلف و به ویژه اکنون شده است. علاوه براین، تریبونهای رسمی در اختیار برخی کسان قرار گرفته که به جای ارائه ایده قدرتمند و صلح آمیز، تنها به تخریب و تلاش برای از دور خارج کردن ایدههای مخالف و منتقد عمل میکنند. آنان تنها با ادبیات سخیف و تحریکآمیز، مهارت خود را در زبان بازی و طفره روی از پرداختن به صورت مسئله و چارهجویی برای برون رفت از اوضاع نمایش میدهند. این روش ناکارآمدی خود را در همه ناآرامیهای گذشته نشان داده و ادامه آن نیز نتایجی چون گذشته خواهد داشت.
اهمیت نکته بالا در آن است که متولیان امر به این مهم توجه کنند که میدانداران عرصه ناآرام، نزد مردم و اصولا مخاطبان چگونه ارزیابی میشوند؟ آیا این کسان از مشروعیت و معرفت لازم برخوردارند که بر صحنه کنونی، نفوذ و تأثیر لازم را در خمت به ایجاد آرامش و توافق مشترک داشته باشند؟ یا خود عاملی در تحریک و تشدید تنشها هستند؟ مهم است که متولیان امور نگران رفتار کسانی باشند که منافع حاضر خود را به نفع فرایند صلح آمیز آینده هزینه نمیکنند؛ بلکه با رفتارشان بر تشدید اوضاع میدمند.
متولیان امور حتی در این مقطع دو واکنش را میتوانند داشته باشند؛ نارضایتی از کم و کیف اعتراضها و یا نارضایتی از شیوههای انجام آن. رهبر انقلاب در سخنان دوشنبه (۱۱مهرماه ۱۴۰۱) خود، وجه دوم را برجسته دانسته و بر آن تأکید داشتند. این درحالی است که به وجود مشکلات اشاره کرده و حل آنها را با مشارکت عمومی ممکن دانستهاند. اگر قرار بر برون رفت مسالمت آمیز از اوضاع کنونی است، پس لازم است نخست، مهارت لازم در ایجاد ارتباط و گفتوگو فراهم شود. در این حال تریبونهای رسمی و مدیریت گفتوگوها در اختیار کسانی قرار گیرد که ضمن داشتن مشروعیت لازم نزد مخاطبان از ایدههای قدرتمند و راهگشا برخوردار باشند. اصرار بر شیوههای گذشته چاره ساز نیست.