به گزارش پایگاه خبری تماشاگران نیوز/«متأسفانه همین الان ساختمان پلاسکو فرو ریخت» این جمله‌ای بود که ۳۰ دی‌ماه سال ۱۳۹۵ درحالی‌که صداوسیما داشت به‌طور زنده و مستقیم حادثه آتش‌سوزی پلاسکو را گزارش می‌داد، از زبان گزارش‌گر تلویزیون شنیده و فروریختن پلاسکو دیده شد. اما سقوط پلاسکو وقتی تبدیل به تراژدی شد که تعدادی از نیروهای آتش‌نشانی و برخی افراد دیگر زیر آوارِ آن گیر افتادند؛ همه‌ی بیم و امیدها برای زنده بودن‌شان بی‌نتیجه ماند و درحالی‌که گویی یک ایران چشم انتظار بود تا آتش‌نشانان زنده از زیر آوار خارج شوند فقط پیکر بی‌جان‌شان از زیر خروارها آهن گداخته شده بیرون آمد.
۱۶ آتش‌نشان در آن حادثه جان خود را از دست دادند تا شهدای راه خدمت لقب بگیرند، اما حالا با گذشت حدود پنج سال از تراژدی پلاسکو، همچنان پرسش‌های زیادی درباره آن حادثه وجود دارد، همچنین به‌تازگی دادگاهی با درخواست خانواده شهدای آتش‌نشان برگزار شده تا مقصران این حادثه مشخص شوند. همسر یکی از آتش‌نشانان درباره جلسه دادگاه برگزار شده به خبرآنلاین می‌گوید: «در جلسه دادگاه ارگان‌هایی که حضور داشتند همه طلب‌کار بودند، انگار که خود شهدا مقصر فرو ریختن پلاسکو هستند.»
این‌که چه‌کسی مقصر اصلی آتش‌سوزی، فروریختن ساختمان و مرگ تعدادی از آتش‌نشان است هنوز کسی نمی‌داند. در متن گزارش نهایی هیئت ویژه گزارش ملی بررسی حادثه پلاسکو که در فروردین سال ۹۶ منتشر شد علت آتش سوزی، در حدی که جمع آوری اطلاعات برای هیئت امکان پذیر بوده، اتصال برق (و احتمالا نشت همزمان گاز از کپسول گاز) اعلام شده است. در نتیجه‌گیری این گزارش آمده که «بررسی‌ها اگرچه نشان‌دهنده کاستی‌هایی در قوانین، تجهیزات، آموزش‌های حرفه‌ای سازمان‌های مرتبط با ایمنی، کمبودهایی در زمینه استانداردها و نقصان‌هایی در بسیاری ملاحظات فنی است. اما شواهد نشان می‌دهد اگر حداقل‌هایی از استانداردهای ایمنی رعایت شده بود و ایمنی به معنای واقعی فراموش و ترک نشده نبود، حادثه پلاسکو رخ نمی‌داد یا حداقل منجر به فروریزی ساختمان و کشته شدن افراد نمی‌شد.»
شاید همین دلایل گفته شده سبب شد که خانواده شهدای آتش‌نشان حادثه پلاسکو برای بررسی مقصران و مسببان این حادثه اقدام به شکایت کنند؛ شکایتی که منجر به تشکیل جلسه‌ای در شعبه ۱۰۵۷ دادگاه کارکنان دولت شد. در همین‌باره، میثم سلطانی، برادر آتش‌نشان حسین سلطانی که جان خود را در حادثه پلاسکو از دست داد به خبرآنلاین می‌گوید: «موضوع دادگاه رسیدگی به شکایتی بود که ما خانواده‌های آتش‌نشانان درخصوص مشخص شدن مقصران و مسببان حادثه پلاسکو کرده بودیم. بعد از گذشت ۵ سال، حدود یک و نیم ماه قبل اولین جلسه دادگاه برگزار شد و بیست‌وسوم آبان جلسه دوم این دادگاه بود.»
او در شرح مختصری از دادگاه بیان می‌کند: «ما خانواده‌ها در دادگاه حضور پیدا کردیم و ارگان‌هایی که دادگاه خواسته بود هم حضور داشتند. وقتی دادگاه از این ارگان‌ها خواست از خودشان دفاع کنند متأسفانه آن‌ها هرکدام با بند و تبصره‌ای اعلام کردند ما مقصر نیستیم. طوری‌که خود قاضی گفت اگر هیچکس مقصر نیست پس چه کسی مقصر است؟ من به نمایندگی از خانواده‌ها گفتم این ارگان‌ها معتقدند مقصر حادثه نیستند پس احتمالاً خود شهدای آتش‌نشان مقصر بودند. به آن‌ها گفتم شما که دارید به ناحق دفاع می‌کنید همه شما مقصر هستید، هرکسی در این دادگاه صحبت کرد گفت ما مقصر نیستیم و این جای تأسف دارد، انگار همه بی‌تقصرند، شاید مردم مقصر هستند؛ از قاضی درخواست کردیم ما اشد مجازات برای مقصران حادثه می‌خواهیم. مقصرین اصلی حادثه باید مشخص شوند تا تجربه‌ای برای مدیران بعدی شود.»
همچنین مینا احمدزاده، همسر علی امینی از دیگر شهدای آتش‌نشان حادثه پلاسکو در شرح دومین جلسه رسیدگی به پرونده مقصران حادثه با بیان این‌که «در جلسه دادگاه نمایندگان شهرداری، شورای شهر، آتش‌نشانی، وزارت راه و شهرسازی، اتحادیه اصناف، وزارت کار، مدیریت بحران کشور و بنیاد مستضفان حضور داشتند» به خبرآنلاین می‌گوید: «خواسته اصلی ما از دادگاه این است که مقصر اصلی حادثه پلاسکو مشخص شود، در حالیکه در این پنج سال هیچ مقصری معرفی نشده است. در جلسه دادگاه ارگان‌هایی که حضور داشتند همه طلب‌کار بودند، انگار که خود شهدا مقصر فرو ریختن پلاسکو هستند. من خودم همان اول شکایت کردم و گفتم دیه نمی‌خواهم من قصاص می‌خواهم، اما گفتند چون مقصر یک نفر نیست نمی‌شود قصاص کرد. بنابراین اعلام کردم من اشد مجازات را برای مقصر حادثه می‌خواهم. همه این موارد را در شکایت خودم نوشته‌ام.»
به خانواده‌های آتش‌نشانان دیه پرداخت شد یا بیمه؟
در کنار خواسته اصلی خانواده آتش‌نشانان، یعنی معرفی شدن مقصر اصلی فرو ریختن ساختمان و مرگ آتش‌نشانان، مسئله دیه‌ای که به خانواده‌ها پرداخت شده بود موضوع دیگر دادگاه بوده است. آن‌طورکه برادر یکی از آتش‌نشانان به خبرآنلاین می‌گوید سال ۱۳۹۶ از طریق بیمه مبلغ ۱۹۰ میلیون از طرف آتش‌نشانی به این خانواده‌ها پرداخت شد. سلطانی معتقد است این پول همان بیمه‌ای است که به همه تعلق می‌گیرد و ارتباطی با دیه ندارد. او می‌گوید: «اگر دیه‌ای آن موقع به خانواده‌ها دادند مربوط به بیمه مسئولیت بوده است و هر کارمندی این بیمه را دارد. اما آن‌ها بیمه را به‌عنوان دیه به ما پرداخت کردند، درحالی‌که دیه زمانی تعلق می‌گیرد که مقصر حادثه مشخص شده باشد. وقتی هنوز مقصری اعلام نشده چطور می‌شود دیه پرداخت شود، وقتی مقصری مشخص شد دیه در همان سال پرداخت می‌شود. ضمن این‌که دیه را به حساب دولتی واریز می‌کنند و خود دادگاه به خانواده‌ها آن را پرداخت می‌کند. اما همان روزهای حادثه که خانواده‌ها در حال و هوای خودشان نبودند زرنگی کردند و از خانواده‌ها امضا گرفتند که دیه پرداخت شده است.»
احمدزاده هم با اشاره به همین مسئله بیان می‌کند: «ما نباید بدانیم چرا عزیزانمان را از دست دادیم؟ باید مقصرین مشخص شوند تا حداقل از ما عذرخواهی کنند. تا حرف می‌زنیم می‌گویند که به شما دیه پرداخت شده است، درحالی‌که اگر حادثه برای هرکسی اتفاق بیفتد به او بیمه تعلق می‌گیرد. به ما گفتند این مبلغ بیمه است اما مسئولان آتش‌نشانی الان می‌گویند که ما دیه پرداخت کردیم، درصورتی که هنوز دادگاه تشکیل نشده و مقصر مشخص نشده مدعی‌اند که به ما دیه دادند. این مبلغی که به ما دادند به تمام شهدای قبل از حادثه پلاسکو هم پرداخت شده است. به شهدای بعد از حادثه پلاسکو هم پرداخت شده است، کمی بیشتر از این مبلغ هم پرداخته شده که به دلیل تورم سالیانه است که به مبلغ بیمه اضافه می‌شود. حالا به ما می‌گویند این مبلغ بیمه همان دیه است، درحالی‌که این مبلغ به همه آتش‌نشانانی که حین کار شهید می‌شوند پرداخت می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «اگر می‌خواستند دیه پرداخت کنند باید اول دادگاه تشکیل می‌شد و بعد از مشخص شدن مقصر، آن ارگان باید پول را به حساب دادگاه واریز می‌کرد و خود دادگاه مبلغ دیه را به نفرات ذی نفع پرداخت می‌کرد. اصلاً ممکن نیست دیه را در دفتر بیمه آن هم به صورت چک پرداخت کنند و بگویند این دیه شما است. به ما گفتند بیمه است اما در آن حال و روزی که داشتیم از ما برای دریافت دیه امضا گرفتند، درحالی که من بعداً هم شکایت کردم و گفتم دیه نمی‌خواهم من فقط درخواست اشد مجازات دارم.»
آن‌طورکه به‌نظر می‌رسد جلسات این دادگاه ادامه دارد و باید دید در آینده آیا مقصری برای حادثه ساختمان پلاسکو معرفی می‌شود؟